Najbolje iz Srbije
21.12.2022. - 09:30
Dve leskovačke palate - simboli srpskog Mančestera
Arhitektura jednog grada svedoči o prošlim vremenima, a građevine predstavljaju neme svedoke istorije, gradskih priča i predanja. Stari Leskovac menjao je svoj izgled vekovima unazad. Najpre su ga odlikovale kaldrma i kuće građene u orijentalnom stilu, da bi početkom 20. veka ulice postale popločane, a panoramu grada ulepšavale su porodične vile, od kojih se svojom posebnošću izdvajaju dve i danas prisutne - palata „Kaloderma“ i palata „Tonkića“
U samom centru grada 1926. godine nikla je palata „Kaloderma“. Bila je to upravna i proizvodna zgrada fabrike sapuna, parfimerije i kozmetike „Vlajčića i sinova“. Izgradnju fabrike inicirali su braća Vlajčići, sinovi Jovana Vlajčića jednog od pionira industrijalizacije Leskovca.
Naziv „Kaloderma“ dobila je zbog kozmetičkog proizvoda po kom je bila prepoznatljiva, sredstvu za negovanje kože koje se sastojalo iz želatina, meda, glicerina, vode i parfema. Po arhitektonskim odlikama pripada smeru akademskog eklekticizma. Na zgradi su dominantne dve sferične piramide pokrivene zelenim crepom. Fasada je ukrašena različitim arhitektonskim motivima.
Privatna arhiva
Zgrada je prepoznatljive žute boje, sa oker ukrasima. Nalazi se u najužem centru Leskovca poznatom kao „Široka čaršija“, u ulici Bulevara Oslobođenja. Prednji deo zgrade služio je kao upravna zgrada, dok je u produžetku bila proizvodni pogon. Posle Drugog svetskog vrata zgrada više puta menja namenu. Nekada je u njoj bila čitaonica Narodne biblioteke, zatim Dom kulture mladih, dok je danas sedište Leskovačkog kulturnog centra.
S druge strane, tu je „Palata Tonkića“ - jedan od simbola starog Leskovca. Trospratna palata podignuta je 1937. godine na inicijativu poznatog leskovačkog industrijalca Milana Popovića - Tonkića po kome je dobila i naziv. U njenom prizemlju nalazili su se lokali za izdavanje, a na spratovima su bile stambene prostorije. Delo je projektantskog ateljea Manojlović-Azriel.
Jedinstvenost ove zgrade ogleda se u činjenici da je ovo prva zgrada u Leskovcu koja je posedovala lift što je za tadašnje prilike bila retkost. Svojom gordošću i danas se izdvaja u odnosu na okolinu.
Privatna arhiva
Posle Drugog svetskog rata u zgradi je otvoren Hotel „Dubočica“, a ono što je posebno ostalo u sećanju svih Leskovčana starije generacije je letnja bašta koja je bila stecište boema i posetioca grada na Veternici.
Stare građevine i danas odišu svojom lepotom, gordošću i vraćaju nas svojim postojanjem kroz istoriju našeg grada, našeg Leskovca. Građevine ovakvog tipa su nešto što ostaje, što postoji i što je duboko u nama.
