Predsednik Nikolić otvorio izložbu "Srpska književnost i Veliki rat"

BEOGRAD - Predsednik Srbije Tomislav Nikolić otvorio je danas u Biblioteci grada Beograda izložbu "Srpska književnost i Veliki rat", istakavši da hladna istorijska statistika nema moć da današnjim generacijima približi svu veličinu žrtve i stradalništva srpskog naroda u Prvom svetskom ratu.

Predsednik Nikolić je istakao da Veliki rat i drugi prelomni istorijski događaji za Srbe nisu puka statistika, jer Srbi svoju prošlost nose u svom srcu i genima "nasleđenu od kostiju predaka".

Istoriju Srbije ispričanu faktografijom, brojkama i statistikama, rekao je on, mogu da nauče i stranci, ali ona mora da sadrži doživljaj prošlih događaja i omogući poistovećivanje sa precima.
"Ako bismo dozvolili da naša deca danas, 20 godina otkako je preminuo poslednji Srbin učesnik Velikog rata, Solunac kako smo ih od milošte i sa poštovanjem zvali, o toj srpskoj epopeji uče samo iz istorije, počinili bismo težak greh", objasnio je

Nikolić, istakavši da je upravo zato ova izložba važna za potpuni doživljaj jednog istorijskog razdoblja.
"Razumevanje rata, spoznaja herojstva i žrtve, uzdizanje na pijedastal junaštva i čojstva srpske vojske i stanovništva, naš ljudski odnos prema Velikom ratu ispravno se može izgraditi i opstati najpre kroz emotivni doživljaj. Tu priču nama i potomcima pričaju pisci koje je na ovom mestu okupila Biblioteka grada Beograda", rekao je predsednik Srbije.

Pisci su ti koji su, prema Nikolićevim rečima, svojim delom otrgli od statistike i zaborava učešće Srbije u slamanju moćnih, onih koji počinju rat kad god naprave novo ubojito oružje.

Predsednika i zvanice pozdravila je direktorka Biblioteke grada Beograda Jasmina Ninkov. Ovom prilikom emitovana je muzika koja se slušala u vreme Velikog rata (Marš na Drinu, Tobdžijsko kolo, Tamo daleko...).

Autori izložbe su Olga Krasić i Marjan Marinković, a osmišljena je sa namerom da prikaže osobenosti srpske književnosti u periodu od 1914. do 1918. godine i predstavi naše najznačajnije stvaraoce čiji je život bitno obeležen ratom, odnosno njihova dela koja se tematski bave Prvim svetskim ratom.

Izložba se sastoji iz tri celine, a prvu čini 17 plakata u digitalnoj štampi na kojima su predstavljeni srpski pisci koji su kao savremenici pisali o Velikom ratu u ratu, a neki od njih su bili i učesnici kao vojnici na frontu ili kao civili koji prelaze Albaniju.

To su Stanislav Vinaver, Sima Pandurović, Branislav Nušić, Milutin Uskoković, Bora Stanković, Isidora Sekulić, Vladislav Petković Dis, Milutin Bojić, Todor Manojlović, Rastko Petrović, Dragiša Vasić, Stanislav Krakov, Stevan Jakovljević, Rade
Drainac, Miloš Crnjanski, Ivo Andrić i Dušan Vasiljev.

Na plakatima je prikazana njihova "ratna biografija", izvodi iz dela objavljenih tokom rata u periodici i izvodi iz knjiga s ratnom tematikom objavljenih nakon rata.

Na dva plakata predstavljeni su manje poznati pesnici i nepoznati autori koji su pisali poeziju, crtice i pripovetke često na položaju, na straži, između dve bitke.

Iako po pravilu bez velike literarne vrednosti, njihovi tekstovi uglavnom odišu snažnim patriotskim duhom ili nostalgičnom čežnjom za zavičajem i dragim osobama, oslikavajući vreme i okolnosti u kojima su nastajali.

Posebno je prikazano književno-umetničko stvaralaštvo naših autora u Bizerti, oslanjajući se na delo "Srpska afrikijada: naši u Africi", štampano 1922. i na članak Veselina Čajkanovića objavljen u krfskom Zabavniku 1918. godine.
Druga celina nudi pregled srpske književnosti u periodičnim publikacijama koje su izlazile u Srbiji, Hrvatskoj, Grčkoj i francuskoj za vreme rata. Većina autora zastupljenih u tim novinama i časopisima i sama je učestvovala u ratu prelazeći Albaniju i zaustavivši se na Krfu, koji je tada bio glavno književno središte.

Uz plakate, tu celinu čine originalni primerci periodike iz Prvog svetskog rata, iz fondova Biblioteke i Srpskog bibliofilskog društva.

To su Srpske novine, Beograd, Niš 1914-1916; Srpske novine, Krf 1917-1918; Zabavnik, dodatak Srpskih novina, Krf, 1917-1918; Letopis Matice srpske 1914; Delo, Beograd, Niš, 1914, 1915; Književni jug, Zagreb 1918-1919; Ratni dnevnik, Kragujevac 1915, 1917, 1918; Jugoslovenski glasnik, Niš, 1915; Izložba: književno umetnički ilustrovani polumesečnik Vršac;
Glasnik jugoslovenske omladine, Pariz, 1917-1919; La Patrie Serbe, Pariz 1916-1918; Beogradske novine (Avala), nemačko i srpsko latinično izdanje.

Treću izložbenu celinu čine originalni primerci retkih knjiga objavljenih u toku i neposredno pre i posle Velikog rata - od Istorije nove srpske književnosti Jovana Skerlića (Beograd, 1914), preko knjige Iz ratnih dana 1912-1917 Ive Ćipika (Solun, 1917) i Jugoslovenske književnosti Pavla Popovića (Kembridž, 1918), do Utuljenih kandila Dragiše Vasića (Beograd, 1922).
Kolekcija od 42 raritetne monografske publikacije podeljena je, prema mestu štampanja, na izdanja iz Srbije, Soluna, Bizerte, Ženeve, Engleske i Amerike. Kolekcija je formirana u saradnji sa Srpskim bibliofilskim društvom, od knjiga iz njihove bogate zbirke kao i iz fondova BGB.

foto Tanjug, S. Radovanović